ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΜΕΘΟΡΙΟΣ» ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ

  • Dražen Perić

Abstract

Ὁ Γρηγόριος Νύσσης, ὅταν πραγματεύεται τό δόγμα γιά τή δημιουργία, τοποθετεῖ τή χριστιανική κοσμολογία (=κτισιολογία) σέ πλατειά βάση. Δέν ἐξετάζει τόν κόσμο ἀνεξάρτητα ἀπό τόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό. Πρόκειται γιά τόν ἀνθρωποκεντρικό καί θεοκεντρικό χαρακτῆρα τῆς χριστιανικῆς κτισιολογίας. Μ’ αὐτόν τόν τρόπο πετυχαίνει μιά δημιουργική σχέση ἀνάμεσα στή κοσμολογία, τήν ἀνθρωπολογία καί τή θεολογία. Ὁ κτιστός κόσμος δέν εἶναι ἀπό μόνος του ἀξία ἤ ἀγαθό, ἀλλά παίρνει ἀξία ἀπό τόν ἄνθρωπο «μεθόριο» πού ὑπάρχει μέσα σ’ αὐτόν. Κέντρο τοῦ σύμπαντος εἶναι ὁ «μεθόριος ἄνθρωπος» καί ὁ ἐν Χριστῷ προορισμός του εἶναι ἡ βάση γιά νά ἑρμηνευθεῖ σωστά ἡ ὅλη δημιουργία. Ἀφοῦ λοιπόν ὁ ἄνθρωπος (ὡς «μεθόριος») εἶναι ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο ὑπάρχει τό σύμπαν, ἡ ὅλη δημιουργία δέν μπορεῖ νά θεωρηθεῖ αὐτάρκης καί αὐτόνομη. Ἔτσι λοιπόν ἡ κοσμολογία τοῦ Γρηγορίου ἔχει ὡς κύριο χαρακτηριστικό τόν ὀργανικό της σύνδεσμο μέ τήν θεανθρωπολογία του. Ὁ σύνδεσμος αὐτός ἐν Χριστῷ ἀποτελεῖ πηγή γνώσης γιά τόν Θεό, γι’ αὐτό ἡ κοσμολογία κι ἡ ἀνθρωπολογία δέν νοοῦνται χωρίς τή θεολογία. Μόνο μέ τήν εὐρεῖα αὐτή βάση μπορεῖ κανείς νά κατανοήσει σωστά τή διδασκαλία τοῦ Γρηγορίου Νύσσης καί νά ἑρμηνεύσει τήν ἐκδίπλωση τῆς θείας ἐνεργείας μέσα στόν κόσμο.

References

Ἀλεξόπουλου, Θεοδώρου (2008): Τό «εἶναι» κατά τή διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου
Νύσσης (Διερεύνυση τῆς ὀντολογίας τοῦ καππαδόκη Πατέρα μέ συγκριτικές ἀναφορές στήν
νεοπλατωνική σκέψη τοῦ 3ου αἰ. καί τά ἀρεοπαγιτικά ἔργα), (Διδακτορικη Διατριβή), Ἀθήνα:
Γρηγόρη.
Allers, Rudolf (1944): “MICROCOSMUS: from Anaximandros to Paracelsus”,
Traditio, Vol. 2, pp. 319-407: Fordham University.
Βατσικούρα, Ν. Κυριακοῦ (1999): Ἡ ἔννοια τοῦ θανάτου κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο
Νύσσης, (Διδ. Διατρ.), Κατερίνη: Ἐπέκταση.
Γιανναρᾶ, Χρήστου (1994): Σχεδίασμα εἰσαγωγῆς στὴ φιλοσοφία, Ἀθήνα: Δόμος.
Γρηγορίου Νύσσης. Πνεῦμα καί Λόγος. (1997): Ἑποπτεία-Εἰσαγωγή-Ἐπιλογή
Στυλιανός Γ. Παπαδόπουλος: Ἐκδόσεις ΤΕΡΤΙΟΣ.
F. H. Colson and G.H. Whitaker (1929): Philo I, Loeb Classical Library 226.
Cambridge: Harvard University Press.
Daniélou, Jean (1961): La notion de Confins (μεθόριος) chez Grégoire de Nysse.
Recherches de Science Religieuse - RSR 49/2.
Meredith, A. (1989): “The Concept of Mind in Gregory of Nyssa and the
Neoplatonists”, Studia Patristica 22 (ed. Elizabeth A. Livingstone; Leuven; Peeters Press).
Μουτσούλα, Η. (1997): Γρηγόριος Νύσσης. Βίος, συγγράμματα, διδασκαλία. Ἀθῆναι:
Ἐπτάλοφος.
Νικολάου, Μητροπολίτου Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς (2005): Ἄνθρωπος μεθόριος.
Ἀπό τά ἀναπάντητα διλήμματα στά περάσματα τῆς «ἄλλης λογικῆς». Ἐν πλω.
Παπαδοπούλου, Σ. (1987) Γρηγόριος Νύσσης. Ἡ θεολογία του, ὁ βίος του, τά ἔργα του,
βιβλιογραφία, Κατερίνη: ΤΕΡΤΙΟΣ.
Παπαδοπούλου, Σ. (1990): Πατρολογία Β΄, Ἀθήνα.
Vasile Răducă (1996): Antropologia sfântului Grigore de Nyssa, Bucureşti: Editura
Institutului Biblic şi de Misiune al Bisericii Orthodoxe Române.
Χρήστου, Παναγιώτη (1975) “Τό ἀνθρώπινων πλήρωμα κατά τήν διδασκαλίαν τοῦ
Γρηγορίου Νύσσης”, στό: Θεολογικά μελετήματα. Γραμματεία τοῦ Δ΄ αἰώνος, Θεσσαλονίκη:
Πατριαρχικόν ἴδρυμα πατερικῶν μελετῶν.
Χρήστου, Παναγιώτη (1989): Ἑλληνική πατρολογία. Τόμος Δ΄, Θεσσαλονίκη:
Πατριαρχικόν ἴδρυμα πατερικῶν μελετῶν, Ἐκδοτικός οἶκος ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ.
Χρήστου, Παναγιώτη (1991): Τό μυστηριον τοῦ ἀνθρώπου, Θεσσαλονίκη: Ἐκδοτικός
οἶκος ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ.
Published
2021-03-04